Kamis, 03 Februari 2011

Satua Bawak: DAGANG BAKSO


KENEH tiangé liang, apa ané taén ragrag tiang ajak Gusti Ketut Artita jani suba ada ané nyalanang. Dugas tiang tamat Diploma Tiga Keuangan dan Perbankan ring Univérsitas Udayana, meled kenehé madagang bakso. Kabenengan Gusti Ketut Artita, pagawé komputer IBM Jakarta mantuk ka jeroné di Marga. Dané nundén tiang madagang bakso babi. Sawiréh nyama Jawané suba madagang bakso ayam lan sapi. Manah ragané apang ngelah ciri anak Bali. Dané taler makayunan ngwantu dana, risamping ngicén palatihan ngaé bakso. Durung prasida dané nglaksanayang sawiréh kasibukanné luas ka dura nagari, polih tugas saking kantorné, maimbuh tiang masé suba maan gaé maburuh di toko, dadiné engsap tekén kenehé madagang bakso babi. Agetné, buin enem bulanné suba liu krama Baliné madagang bakso babi. Maimbuh rombonganné madaging kulkul lan plangkiran pinaka cihna ciri sameton Bali.

Tiang makelo tusing bani ngajeng bakso, apabuin meli bakso sig dagang anak Jawa. Tiang ngelah pengalaman jelék. Dugas meli bakso sig Pak Kumis ané madagang di obyék wisata paek umah tiangé, tiang nyalud cawet. Uli sekat ento, dagangan Pak Kumisé nguredang. Ia maan marérén madagang. Mulih ka Madura. Kuang lebih ada atiban jenek di guminné di Madura. Satondén buin mabalik ka Bali. Buin madagang bakso di obyék. Mirib dugasé mulih buin ngregepang sabukné, jani buin lais maseluk daganganné.

Salami Pak Kumis mulih ka désanné, ada padagang bakso ané lénan ngantinin. Biasa kaukina pak Triplék, baan pangadeg dagangé berag. Suba lingsir, mabok putih. Madagang sambilanga ngempu cucu. Cucunné luh muani ajak dadua jemet sajan nulungin pekakné madagang. Anaké ngorahang baksoné Pak Triplék lebih jaen bandingang tekén baksoné pak Kumis. Dagangan Pak Tripléké ngancan lais. Satata telah.

Di subané Pak Kumis teka buin ka obyék madagang, ia nengil badajanan. Madagang mapunduh. Kéwala nu laisan daganganné Pak Triplék ajak cucun-cucunné. Dagangan pak Kumisé udu. Anak uli désan tiangé, kéto masé padagang toko di obyék tusing nyak mabalanja ditu, sawiréh pidan santer ortiné dugas tiang mablanja nyalud cawet di tongos kuah daganganné.

Marasa jerih madagang, Pak Kumis tusing demen ajak pak Triplék. Ditu lantas maan mauyutan di tongosé madagang. Liu anaké mabalih, paturu nyama Jawa, paturu dagang bakso makanda. Yén kénkén kadén unduké, Pak Triplék ajak cucuné suud madagang.

***

Dugas dina Redité ané mara liwat tiang luas ka kota meli koran. Sabilang Redité tiang satata ngojog dagang koran sawiréh sabilang Sukra tiang ngirim satua bawak ka Bali Orti. Nyén nawang reriptan tiangé kamuat di koran, kenehé apang ngelah kliping. Tangkejut tiang nepukin Pak Triplék milu matanja koran.

“Pak Madé kénkén kabaré?” Pak Triplék nakonang tiang nganggon basa Bali. Ipun suba dueg ngomong Bali.

“Seger pak. Uli pidan madagang koran. Dija jani madagang bakso?” tiang nakonang raganné.

“Aduh, tiang ngalih aman. Sing bani mauyutan ajak anak sakti. Dugas marebat ditu di obyék, tiang ngemasin gelem. Telung tiban tiang tusing ngidaang bangun. Tusing mabayu. Jani mara agetan dadi baan ngalih gaé. Kanggoang madagang koran,” kéto Pak Triplék nuturang pajalan idupné.

“Suba uli makelo bapak madagang koran?”

“Suba uli abulan. Kanggoang apang ngidaang meliang cucuné makan. Nah cukup masé anggon idup.”

“Sing biin makita madagang bakso?”

“Tiang ngalih aman. Suba tua tusing demen mauyutan yapitui liu masé tepuk lad langganané turin nundén buin madagang bakso. Adanan tiang madagang koran. Tiang ngelah kayakinan, dija magae, yan suba jemet sinah lakarang masari.”

Neked jumah makelo tiang mapangenan teken satuanne pak Triplék. Suud mamaca satua bawak mamurda Kota Palekadan kakawianné IDK Raka Kusuma uli Karangasem, nu mangieng-ngieng ucapanné Pak Triplék. Mauyutan ajak nyamanné paturu dagang bakso, paturu uli rantau, ngemasin gelem telung tiban tusing ngidaang bangun. Dong mara tiang makleteg, boya ja dagang Bali gén ané kasengguh nganggon sarana panglarisan, dagang Jawa masé patuh.

Kletegé kené, dong ngudiang anak Bali tusing nyak mablanja paturu Bali kala ada piodalan di pura. Pasti ané aliha dagang Jawa. Luiré dagang bakso, dagang saté, dagang nasi, kéto masé dagang palyanan raré. Yan ada dagang Bali, cingak tiang tusing ja ramé cara tongos dagang Jawané. Taén tiang matakon ajak timpalé, ngudiaang sing mablanja sig tongos paturu Bali?. Sautné sing bani. “Dagangé ento bisa ngléak. Tiang jejeh kena cetik.” Maklengek tiang, dong dakén sajan keneh nyama Baliné. Kadénna nyamané paturu Bali lakarang ugig mesuang cetik. Dong tusing tawanga, dagang Jawa masé nganggon sarana apanga lais. Nguda tiang bani nyambat kéto, baan ningehang tuturné Bapak Triplék, kena magic uli paturu dagang bakso. Kéto masé dugas nyalud kuah, maan cawét, mirib ané romon-romon tuah panglisaran nyama Jawiné. Nyama Baliné benehné tusing dadi ngelah keneh jelé buka keto paturu ajak anak Bali. Jani tiang ngidaang makenyem, sawiréh suba ada dagang bakso krama Bali.

Suud ningeh satuanné Bapak Triplék, tiang nyajaang sing bani ngajeng bakso, sajaba bakso babi krama Bali. Yan alih uli rasa, anak saja kuangan jaenné. Kéwala yan tusing iraga mablanja, men nak Jawa orin mablanja ditu. Da ja bakso Bali, orin mablanja sig nak Bali gén tusing nyak. Orahanga haram. Péh mirib ya gén madagang halal. Seneb basangé, tusing ngajiang Bhinneka Tunggal Ika nyaang abedik. Tusing ngajiang toléransi.

***

Dugas Manis Galunganné ané mara liwat, tiang ngajak pianaké malali ka obyék ané tongosné paek uli umah tiangé. Demen sajan pianak tiangé nepukin anak liu. Uli tengai nganti sanja ditu, tusing nyak ajak mulih. Sinah kelangen anak cerik nepukin anak liu. Disamping ento liu masé nepukin dagang palyan. Aget pianak tiangé tusing ngeling nagih mablanja. Mirib nawang, bapanné tondén maan gajih. Yadiastun hari raya, turin tanggal wayah tondén nampi gajih. Kéto kéwehné magaé di kantor désa. Asananga pamerintah kabupaténné tusing ja pati rungu. Mirib kaliwat seduk basang pianak tiangé, ia ngeling gerak-gerak. Ajak mulih tusing nyak. Nepukin anak cerik ngajeng bakso tujuh-tujuhina. Béh makesiab atin tiangé, pianaké seduk turin dot meli bakso.

Ajak tiang pianaké ngindeng ngalih bakso krama Bali. Kéwala tusing ja ada tepuk, yadiastun majejer dagang baksoné, onyang bakso krama Jawi. Miribang dagang bakso Baliné makejang prai mahari raya. Kenyel tiang ngindehang pianaké apanga maan bakso Bali. Mapan suba joh majalan, turin suba di tanggun dagang baksoné pianaké tusing ja mendep elingné, ditu lantas tiang marérén.

“Bakso sik mas. Da lalahné. Sing misi kécap!”

“Misi saos?” dagang baksoné matakon.

“Sing, bening baang mas. Ajengan anak cerik,” saut tiangé.

“Ih, pak Madé. Kénkén kabaré. Niki pianaké?” dagang baksoné buin matakon. Tiang tangkejut, sagetan mablanja di tongosné Pak Kumis.

Pak Kumis laut ngenjuhang bakso ajembung. Satondén ngajeng, layahé atepang tiang di langit-langit bibihé. Ngacep ring Ida Hyang Parama Kawi apanga baksoné tusing misi data-data. Apabuin tiang taén ngranaang dagangan Bapak Kumisé udu. Satondén tiang majengin pianaké, tiang malu nyicipin. Kenehé yan misi wisya, apang tiang ané kena. Tusing pianaké dadi korban. Kecapin tiang, mimih jaen asané. Pantesan baksoné bapak Kumisé lais.

Pianak tiangé demen ngajeng bakso. Pulung-pulungné telah baana ngedar. Kéto masé kuahné jaen pesan. Pianak tiangé buin nagih imbuh kuah.

“Mas ngidih kuah buin abedik. Kuangan puk, jaen sajan.” Kala tiang ngorahang ngidih kuah, Pak Kumis cingak tiang sedeng ngabaang pembeli ané lénan bakso.

“Ambil aja pak Kadék!” kéto ia nyautin.

Tiang laut ngojog rombongné turin mukak wadah kuahné. Salud tiang baan sinduk. Mimih tiang tangkejut. Matan tiangé nengéng. Angkihan tiangé marasa marérén.

Pahing Galungan, 10 Désember 2010

Tidak ada komentar:

Posting Komentar